Zaliczka i zadatek to pojęcia, które niejednokrotnie są stosowane zamiennie. Różnice między nimi są jednak bardzo istotne. Sprawdź, czym jest zaliczka i zadatek oraz które rozwiązanie będzie dla Ciebie korzystniejsze.
Zadatek czy zaliczka – dlaczego różnica jest tak ważna?
Zanim dokładnie scharakteryzujemy różnice między zaliczką a zadatkiem, warto zasygnalizować pewną istotną kwestię. Mianowicie: w każdej umowie, którą podpisujemy, powinniśmy wskazać, czy wpłacona została zaliczka czy zadatek oraz w jakiej kwocie.
W przypadku, gdy umowa zostanie zrealizowana zgodnie z planem, wtedy nie ma większego znaczenia, czy wpłacano zaliczkę czy zadatek. Zazwyczaj zarówno zadatek jak i zaliczka są odliczane od ustalonej na początku ceny. Należy jednak zdawać sobie sprawę z tego, że w przypadku, gdy umowa nie zostanie wykonana, konsekwencje w przypadku zadatku i zaliczki będą zupełnie inne.
Informację na temat tego, czy wpłacono zaliczkę czy zadatek należy zamieścić w umowie również dlatego, że jeśli w dokumencie nie zostanie scharakteryzowany rodzaj wpłaconych środków, będzie to uznane w świetle prawa za zadatek.
Zadatek a zaliczka – czym się różnią?
Zadatek jest sposobem na zabezpieczenie interesów obu stron podpisywanej umowy na okoliczność jej niewykonania. Wysokość zadatku ustalana jest indywidualnie w toku negocjacji i zazwyczaj jest to procent wartości przedmiotu podpisanej umowy. Przykładowo: przy umowie dotyczącej sprzedaży samochodu, gdzie wartość transakcji wynosi 15 000 złotych, a zadatek ustalono na poziomie 10% wartości przedmiotu umowy, kwota zadatku będzie wynosiła 1500 złotych.
Gdy przekazujący zadatek sam wycofa się z umowy, nie będzie mógł otrzymać z powrotem wpłaconego 1000 zł. Z kolei jeśli otrzymujący zadatek nie wywiąże się właściwie z zapisów umowy, wówczas musi zwrócić wpłacającemu dwukrotność uiszczonej kwoty.
Warto zaznaczyć, że szczegółowe wytyczne dotyczące zasad wpłacania zadatku znajdują się w art. 394 Kodeksu cywilnego. Czytamy tam:
㤠1.
W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.
§ 2.
W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.
§ 3.
W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony”
Co to jest zaliczka?
Zaliczka jest zupełnie innym instrumentem. Mianowicie: jest to przedpłata określonej części danej płatności za kupowany produkt bądź usługę. Druga istotna różnica polega na tym, że przepisy Kodeksu cywilnego nie regulują kwestii wpłacania zaliczki. Po wykonaniu usługi kwotę zaliczki odlicza się od kwoty pozostałej do zapłaty.
Jeśli umowa nie zostanie zrealizowana (bez względu na to, z czyjej winy) obowiązkiem wykonawcy usługi jest zwrot zaliczki w identycznej kwocie temu, kto ją wpłacił.
W porównaniu z zadatkiem zaliczka nie jest sposobem zabezpieczenia wykonania umowy, a wyłącznie częścią ceny produktu lub usługi. Kupujący wpłaca pozostałą sumę będącą różnicą między wpłaconą zaliczką a pierwotną kwotą danego produktu lub usługi.
Zadatek a zaliczka – co przepada?
Do przepadku zadatku dochodzi wtedy, gdy jedna ze stron umowy jej nie wykona. Jeśli osoba zamawiająca usługę malowania zrezygnuje z umowy, wtedy niedoszły wykonawca ma prawo do zachowania zadatku. Taka restrykcja nie obowiązuje w przypadku zaliczki – jest ona zwracana zawsze, bez względu na to, z jakiego powodu nie doszło do wykonania danej umowy.
Przedawnienie zadatku – kiedy?
Zgodnie z przepisami zawartymi w art. 118 Kodeksu cywilnego, termin przedawnienia zadatku wynosi 6 lat, zaś w przypadku roszczeń o świadczenia okresowe bądź związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata.
Koniec terminu przedawnienia przypada w ostatnim dniu roku kalendarzowego – wyjątkiem jest sytuacja, gdy termin przedawnienia jest krótszy niż 4 lata.
Co lepsze: zaliczka czy zadatek?
Wiele osób zadaje sobie pytanie: zaliczka czy zadatek – co wybrać? Udzielenie jednoznacznej odpowiedzi nie jest możliwe, ponieważ wszystko zależy od konkretnych okoliczności. Zadatek pełni przede wszystkim funkcję motywującą do zrealizowania zapisów umowy, ponieważ w przeciwnym razie może się to wiązać z koniecznością zwrotu wpłaconej kwoty w podwójnej wysokości i chroni interesy obu stron.
Warto wybrać zadatek wtedy, gdy jesteśmy pewni, że z naszej winy nie dojdzie do realizacji umowy. Przykładowo: gdy zamawiamy kapitalny remont całego domu, ponieważ jego aktualny stan jest katastrofalny i jesteśmy pewni, że swojej decyzji nie zmienimy, wybranie zadatku będzie świetnym pomysłem. Dzięki temu zyskamy pewność, że firma remontowa właściwie wykona wszystkie usługi, zaś w przeciwnym razie odda nam dwukrotność wpłaconego zadatku.
Z kolei zaliczka jest dobrym rozwiązaniem, gdy obie strony dopuszczają możliwość rezygnacji z umowy.
Podsumowanie
Zadatek i zaliczka to dwa zupełnie różne pojęcia. Warto znać te różnice, aby wiedzieć, która forma w danej sytuacji będzie dla nas najbardziej korzystna. Zadatek pełni przede wszystkim funkcję odszkodowawczą w przypadku, gdy jedna ze stron zrezygnuje z wywiązania się z warunków umowy.
Najważniejsza różnica między zadatkiem a zaliczką odnosi się do zwrotu środków w przypadku nie wykonania umowy. Należy pamiętać, aby w zawieranej umowie wskazywać, czy dokonuje się wpłaty zaliczki czy zadatku. W przeciwnym razie wpłacona kwota będzie traktowana jak zadatek.