Czy komornik może zabrać ulgę na dziecko?

Czy komornik może zająć ulgę na dzieci? Ulga na dzieci to jedna z najważniejszych ulg podatkowych, która często skutkuje znacznym zwrotem nadpłaconego podatku, niekiedy sięgającym kilku tysięcy złotych. Osoby będące w sporze z komornikiem wielokrotnie zgłaszają, że cała kwota zwrotu z tytułu ulgi została im odebrana. Pytanie brzmi: czy takie działania komornika są zgodne z obowiązującymi przepisami prawa?

Czy komornik może zająć ulgę na dzieci?

Ulga na dzieci wpływa na wysokość rozliczenia podatkowego tak, że po uwzględnieniu zapłaconych zaliczek i odliczenia ulgi może powstać nadpłata podlegająca zwrotowi dla podatnika. Wielu podatników sądzi, że środki związane z ulgą nie mogą być zajęte, bo przecież zadłużony jest rodzic, a nie dziecko. Tymczasem tak naprawdę zwroty podatku – w tym wynikające z ulgi na dzieci – mogą podlegać zajęciu komorniczemu; podstawę prawną tej możliwości stanowi przepis dotyczący zajęcia wierzytelności z tytułu nadpłaty lub zwrotu podatku.

Sprawdź: Pożyczki dla zadłużonych z komornikiem

Jednocześnie w orzecznictwie i praktyce administracyjnej występowały i występują okoliczności, które stawiają tę zasadę w szerszym kontekście (orzeczenia sądów administracyjnych, szczególne regulacje Ordynacji podatkowej).

Ulga na dzieci a egzekucja komornicza – przepisy

Aktualnie obowiązujące przepisy polskiego prawa wskazują, że komornik jest uprawniony do zajmowania zwrotu podatku, także tego, który pochodzi z ulgi na dziecko. Ulga na dziecko mimo swojej nazwy przysługuje rodzicowi, a nie dziecku (jak alimenty, które są funduszami na rzecz dziecka – ich komornik nie może zajmować). W wielu przypadkach ściągnięcie z dłużnika zwrotu podatku jest jedyną możliwością na uzyskanie od niego jakichkolwiek należności, co z kolei sprawia, że danemu konsumentowi zmniejsza się wysokość jego długu.

Oto, co dokładnie mówią polskie przepisy na ten temat:

Kodeks postępowania cywilnego wprost reguluje możliwość zajęcia wierzytelności z tytułu nadpłaty lub zwrotu podatku. Przepis umożliwia skierowanie zajęcia do naczelnika urzędu skarbowego.
LexLege
Ordynacja podatkowa. Przewiduje ona mechanizmy zaliczania nadpłat na poczet zaległości podatkowych i – w praktyce – potwierdza, że organy podatkowe i egzekucyjne mają narzędzia do rozliczenia nadpłaty z istniejącymi zobowiązaniami.

Czytaj także: Czy komornik może zająć mienie, które należy do krewnego dłużnika?

Te przepisy sprawiają, że w praktyce nadpłata z PIT (np. zwrot wynikający z ulgi na dzieci) nie jest automatycznie „chroniona” przed egzekucją. Wszystko zależy od tego, czy i kiedy organ egzekucyjny skieruje zajęcie do urzędu skarbowego.

W przeszłości Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 27 marca 2014 r. (sygn. II FSK 979/12) wskazał interpretację, z której wynikało, że pewne nadpłaty PIT można uważać za niezbywalne i trudne do zajęcia w postępowaniu cywilnym. To orzeczenie wpłynęło na dyskusję prawną i praktykę, ale po zmianach legislacyjnych i w świetle obecnych przepisów praktyczna wykonalność zajęcia nadpłaty jest większa niż wynikałoby z tej starszej linii orzeczniczej.

Kiedy komornik może zająć zwrot podatku z tytułu ulgi na dzieci?

W których dokładnie przypadkach komornik może zająć zwrot podatku z tytułu ulgi na dzieci? Warto wiedzieć, że komornik może skutecznie przejąć zwrot podatku z tytułu ulgi na dziecko, jeżeli najpierw podatnik złoży swoje zeznanie, a dopiero potem komornik wystąpi o zajęcie tej należności. Jeśli natomiast komornik złoży wniosek o zajęcie zanim powstanie już konkretna wierzytelność (czyli przed złożeniem przez podatnika deklaracji), to w praktyce nie ma podstaw do przejęcia przyszłego zwrotu.

Warto jednak pamiętać, że odwlekanie złożenia zeznania PIT nie jest skuteczną metodą ochrony. Nawet jeśli rozliczysz się w ostatnim możliwym terminie (np. 30 kwietnia), komornik po tym fakcie nadal może złożyć wniosek i zgłosić zajęcie zwrotu. W sytuacji trwającej egzekucji komornik będzie dążył do przechwycenia zwrotu podatku, zanim trafi on na konto podatnika.

Jak się skutecznie bronić przed zajęciem zwrotu podatku z ulgi na dzieci? 7 praktycznych sposobów

Co zrobić, aby komornik nie zajął zwrotu podatku z tytułu ulgi na dzieci? Aby zwiększyć swoje szanse warto skorzystać z niniejszych wskazówek:

Sprawdź status egzekucji u komornika i w e-Urzędzie Skarbowym. Dowiesz się, czy skierowano już zajęcie do naczelnika urzędu skarbowego.
Złóż zeznanie w odpowiednim trybie i rozważ termin. Planuj, ale nie odwlekaj rozliczenia tak długo, żeby nie narazić się na inne problemy. Czas ma tu znaczenie, lecz zbyt długie zwlekanie nie gwarantuje ochrony.
Rozliczaj się indywidualnie (jeśli małżonek jest zadłużony), aby uniknąć sytuacji, gdy komornik sięga po wspólny zwrot.
Negocjuj z wierzycielem (ugoda, rozłożenie długu na raty). Jeśli wierzyciel wycofa żądanie egzekucji, komornik nie będzie miał podstaw do zajęcia zwrotu.
Wnieś wniosek do komornika lub do organu prowadzącego egzekucję o zwolnienie zajętej nadpłaty, jeśli możesz wykazać, że środki te nie należą do dłużnika (np. są świadczeniem wyłączonym). Dołącz dowody (np. decyzje wypłacające świadczenia alimentacyjne).
Skorzystaj z drogi sądowej. Zażalenie przeciwko bezprawnemu zajęciu może się opłacić, jeśli masz mocne dowody (uwaga: koszty procesu mogą przewyższyć kwotę zwrotu).
Skonsultuj się z prawnikiem / doradcą podatkowym. To szczególnie ważne, gdy kwota zwrotu jest znaczna lub gdy pojawiają się komplikacje z rozliczeniem wspólnym.

Wspólne rozliczanie małżonków — dodatkowe ryzyko

Jeśli podatnik rozlicza się wspólnie z małżonkiem, a przeciw jednemu z nich toczy się egzekucja, komornik może próbować przejąć cały zwrot wynikający z wspólnego rozliczenia. Dlatego w niektórych sytuacjach bezpieczniejsze jest rozliczanie indywidualne, zwłaszcza gdy tylko jeden z małżonków ma długi. W praktyce jednak rozwiązanie to trzeba zaplanować z wyprzedzeniem (terminy rozliczeń, ewentualne korekty).

Co zrobić, aby zabezpieczyć się przed zajęciem ulgi – wskazówki w skrócie

Zaloguj się do e-Urzędu Skarbowego i sprawdź status zwrotu.
Skontaktuj się z komornikiem, który prowadzi egzekucję – dowiedz się, czy skierowano zajęcie do urzędu skarbowego.
Jeśli to możliwe, rozważ ugodę z wierzycielem (szybsze i często tańsze rozwiązanie niż walka w sądzie).
Jeżeli masz wątpliwości co do zasadności zajęcia – złóż wniosek o zwolnienie lub skonsultuj się z prawnikiem.

Podsumowanie

W aktualnym stanie prawnym zwrot podatku z ulgi na dzieci może zostać zajęty przez komornika – podstawą są przepisy o zajęciu nadpłaty/zwrotu podatku i mechanizmy Ordynacji podatkowej. Ulga na dzieci jest uprawnieniem podatnika (rodzica), a nie świadczeniem alimentacyjnym; dlatego nie korzysta z tych samych zwolnień, co alimenty.

Najskuteczniejsze praktyczne środki ochrony to: